Natuurlijke ingrediënten

We krijgen regelmatig vragen over de natuurlijkheid van bepaalde producten. Helaas is er op zo’n vraag zelden een goed kort antwoord te geven. Of iets natuurlijk is of juist niet is een kwestie van smaak en mening. Over aanverwante zaken als biologisch, milieuvriendelijk en duurzaam is iets meer te zeggen.

Natuurlijk in het kort

Als een cosmetisch product of een cosmeticagrondstof ‘natuurlijk’ wordt genoemd dan betekent dat, dat de fabrikant, verkoper of wie deze uitspraak maar doet van mening is dat het product ‘natuurlijk’ is. Het hoeft op geen enkele manier anders te zijn dan andere cosmetica of cosmeticagrondstoffen. Het kan natuurlijk wel.

Het belangrijkste punt is dat  het iedereen is toegestaan om welk cosmetisch product of welke cosmetica grondstof dan ook ‘natuurlijk’ te noemen. Er is geen wettelijke regeling op dit punt en ook geen algemeen geaccepteerde definitie. Als u ‘natuurlijke’ cosmetica koopt dan kan deze cosmetica identiek zijn aan een willekeurig ander cosmetisch product dat niet als ‘natuurlijk’ wordt aangeprezen.

Anders gezegd: het begrip ‘natuurlijk’ is een mening en niet een feit. Het mooie van feiten is dat ze altijd en voor iedereen gelden. Als we schijven dat amandelolie bij normale omstandigheden vloeibaar is, dan is dat een feit: altijd en voor iedereen waar. Als we zeggen dat het natuurlijk is, dan is dat onze mening, een ander kan daar anders over denken. Bijvoorbeeld omdat de olie in een fabriek uit de noten wordt gehaald, en wat is er nu natuurlijk aan een fabriek?

Filosofisch

Meer filosofisch zou je je kunnen afvragen of er wel iets kan bestaan als natuurlijke cosmetica. Cosmetica is bedoeld om je ‘mooier’ te laten lijken dan je bent. Dus om niet je natuurlijke ik te laten zien, maar iets dat kennelijk mooier is dan de natuur. Mensen ruiken van nature naar zweet, niet naar viooltjes. Rimpels en vlekken ontstaan van nature naarmate je ouder wordt. Dieren gebruiken hooguit water en zand om zich te reinigen: de ultieme natuurlijke cosmetica. Gebruik van cosmetica is bedoeld om de natuur tegen te werken of om het natuurlijke te bedekken. In die zin is de term ‘natuurlijke cosmetica’ met zichzelf in tegenspraak.

Cosmetica groeit niet aan de boom en wordt niet in mijnen gedolven. Cosmetica wordt in de fabriek gemaakt, of eventueel in de keuken, maar in elk geval niet in de natuur.

Het woord ‘natuurlijk’ in natuurlijke cosmetica zegt dus op zich zelf helemaal niets. Als u wilt weten wat er natuurlijk is aan de natuurlijke zeep die u heeft gekocht dan moet u aan de fabrikant vragen waarom deze het natuurlijk vindt. Bent u tevreden met dat antwoord? Mooi!

Kritisch

Misschien is het goed een beetje kritisch te zijn. Is een bepaalde zeep natuurlijk omdat het van olijfolie is gemaakt? Die olijfolie is misschien wel natuurlijk, maar het loog dat gebruikt wordt om de zeep te maken is een bijproduct van de chloorindustrie. Met andere woorden: een beetje natuurlijk is iets al snel, helemaal natuurlijk is een heel ander verhaal.

Lastig

We merken soms dat juist klanten die nadrukkelijk om natuurlijke producten vragen soms problemen hebben met de bijbehorende nadelen. Twee voorbeelden die we zelf hebben meegemaakt:

• Gele bijenwas. De kleur was deze keer minder donker dan bij veel eerdere leveringen. Dat kan, het is een natuurlijk product en de natuurlijke kleur kan de ene keer anders uitpakken dan de andere keer. Oplossing: gebruik witte bijenwas, die is altijd vrijwel wit, de kleur is dus regelmatiger. Of accepteer dat natuurlijk betekent dat de kleur en andere eigenschappen, zoals geur, niet altijd helemaal hetzelfde zijn.
• Scharleiolie. De geur week af van eerdere leveringen. Herkomst, weer en productiewijze zorgen ervoor dat de ene etherische olie niet per sé zo ruikt als de andere. De spreiding in geur kan behoorlijk zijn. Oplossing: gebruik losse geurstoffen, al dan niet natuurlijk en geen mengsels zoals een etherische olie. Of accepteer dat natuurlijk betekent dat de geur en andere eigenschappen niet altijd helemaal hetzelfde zijn.

Zijn uw producten natuurlijk?

Zoals hiervoor aangegeven kan het woord ‘natuurlijk’ van alles betekenen.

We zijn om die reden zuinig met het woord. Komt u het in een artikelbeschrijving tegen dan bedoelen we, tenzij duidelijk anders is aangegeven in de beschrijving, het volgende.

Cosmeticagrondstoffen

Bij cosmeticagrondstoffen gebruiken we de term natuurlijk, als de moleculen waar de grondstof uit bestaat door de natuur zijn gemaakt. Amandelolie is dus natuurlijk, al is deze geraffineerd. Cetylalcohol is gemaakt van plantaardige olie, maar wel door de moleculen van plantaardige olie in de fabriek om te bouwen,  dat is dus niet natuurlijk. Bij smeerwortelextract zijn de diverse soorten smeerwortel moleculen misschien wel natuurlijk, maar de glycerine is gemaakt door plantaardige olie in de fabriek om te bouwen: niet natuurlijk.

Cosmos standaard

We wijken daarbij af van de Cosmos standaard. Deze standaard is door een aantal Europese organisaties van fabrikanten, certificeerders, gebruikers en andere belanghebbenden opgesteld. Ze hebben afgesproken dat cosmetica die aan die standaard voldoet natuurlijk is. We vinden dat er soms vreemde keuzes zijn gemaakt in deze standaard en nemen deze daarom niet zomaar over. Bovendien is de standaard niet meer vrij: je moet nu betalen voor certificering om aan deze standaard te voldoen, dat zou onze producten te duur maken.

Geurstoffen

Bij geurstoffen hebben we wel een standaard geaccepteerd, namelijk ISO 9235 . Ook hier valt wat op af te dingen, maar er zijn minder vreemde keuzes gemaakt dan bij de Cosmos standaard. Is een geurstof natuurlijk volgens de ISO 9235 standaard dan beschouwen wij het als een natuurlijke stof. Er is ook een andere standaard voor natuurlijke geurstoffen namelijk die van Europese verordening 1334/2008 Artikel 3.2C. Deze gaat iets verder: ook microbiologische procedés mogen worden gebruikt. In die gevallen lichten we het begrip ‘natuurlijk’ toe in de beschrijving.

Zijn uw producten duurzaam?

Duurzaam betekent voor ons samengevat tot de kern: geen stoffen opmaken, geen onverwerkbaar schadelijk afval nalaten en geen onherstelbare schade aan ecosystemen veroorzaken. Meer breder hoort er ook bij dat je geen kortere termijn schade doet aan mens en milieu. Dus geen slavenhandel of (verkapte) steun aan schadelijke regimes en ook tijdelijke milieuschade voorkomen.

Een simpel voorbeeld: aardolie is op zeker moment op, dus producten gemaakt van aardolie zijn niet duurzaam. Plastic afval doet er duizenden jaren over om te verteren en kan in die tijd schade aanrichten aan de natuur: het is daarom niet duurzaam.

Voorbeelden van niet duurzame producten die we gebruiken zijn bijvoorbeeld calciumcarbonaat, isopropylmyristaat en andere stoffen die (deels) uit mijnen komen, of (deels) gemaakt worden van stoffen uit mijnen. Als de mijn leeg is is de grondstof op. Hetzelfde geldt voor de kunststof verpakkingen die we gebruiken.

We hebben niet altijd een volledige kijk op de productie. Als de energie waarmee een etherische olie wordt gemaakt uit steenkool komt dan is de etherische olie niet duurzaam geproduceerd: de steenkool is op zeker moment op. Is de energie uit waterkracht gewonnen is de olie op dat punt wel duurzaam.

We streven naar duurzaamheid, maar het is nog vaak lastig om een goed beeld te krijgen van hoe duurzaam een product is. Ook zijn er niet altijd goede alternatieven. We zien het als een opdracht aan onszelf om hier een beter beeld van te krijgen en te zoeken naar alternatieven.

Zijn uw producten palmolievrij

We verkopen diverse producten die voor een groter of kleiner deel van palmolie zijn gemaakt. We streven ernaar dat dit zoveel mogelijk aan de RSPO standaard voldoet. Dit lukt helaas niet altijd, we zijn namelijk ook afhankelijk van het aanbod.

Overgaan op andere plantaardige olie kan helaas niet altijd en is ook zeker niet automatisch duurzamer. De enige olie die vrijwel altijd gebruikt kan worden in plaats van palmolie of palmpitolie is kokosolie. Dat heeft te maken met de samenstelling van de olie. Kokosolie is in principe minder duurzaam dan palmolie of palmpitolie omdat er meer grond nodig is voor dezelfde opbrengst aan olie.

Uiteraard hangt het ook hier vooral af van hóe de olie gemaakt wordt. Is dat van biologisch geproduceerde kokosolie op grond waar niet recent oerwoud voor is gekapt dan is dat uiteraard beter dan niet biologisch geproduceerde palmolie waar recent oerwoud voor is gekapt.

We proberen in de beschrijving van producten op basis van plantaardige olie aan te geven waar deze van gemaakt is en ook hoe duurzaam deze is geproduceerd. Als we de keuze hebben tussen duurzamere en minder duurzamere producten dan kiezen we in principe voor de meer duurzame, maar dit is een heel lange weg, we schakelen product voor product om, dat geldt dus ook bij producten op basis van palmolie. In principe betekent hier dat er wel een grens is. Is de meer duurzame bijvoorbeeld veel, veel duurder, of is er regelmatig geen aanbod dan wachten we nog even.

Zijn uw producten milieuvriendelijk?

Het beste voor het milieu is zo min mogelijk gebruiken: consuminderen is het beste dat je kan doen voor het milieu. Omdat cosmetica luxe is, dus niet nodig, is cosmetica in zekere zin altijd slecht voor het milieu. Gebruik daarom niet meer dan je nodig vindt. Nog beter, kijk eens of je niet wat minder kan gebruiken. Bedenk dat veel huidproblemen worden veroorzaakt door langdurig en te vaak wassen: minder vaak douchen en niet altijd met douchegel insmeren is vaak goed voor huid, milieu en portemonnee. Je hoeft dan ook minder crèmes te smeren om die door te veel wassen uitgedroogde huid weer in te vetten.

Voor grondstoffen is het heel lastig te bepalen hoe milieuvriendelijk ze zijn (of beter: hoe milieuschadelijk). Je zou eigenlijk voor elk product een uitgebreide berekening moeten maken en daarna zaken vergelijken die niet vergelijkbaar zijn. Product A kost veel grondstoffen, maar weinig energie. Product B kost weinig grondstoffen, maar veel energie. Welke is het milieuvriendelijkste?

Rozengeur en andere voorbeelden

Een synthetisch rozenparfum is meestal minder slecht voor het milieu dan natuurlijke etherische rozenolie. Er is heel veel energie en ruimte nodig voor de productie van rozenolie. Voor de synthetische variant is ook wel energie nodig, maar veel minder.

Zout en calciumcarbonaat breken niet af in het milieu, maar ze doen er ook geen kwaad. Veel soorten etherische olie breken slecht af en zijn zeer schadelijk voor het milieu, maar in cosmetica wordt zo weinig gebruikt dat dat in de praktijk zelden een probleem is.

Let op: er is geen reden om aan te nemen dat natuurlijke stoffen beter zijn voor het milieu dan synthetische stoffen. De rozenolie is maar één voorbeeld. Natuurlijke stoffen kunnen milieuschadelijk zijn, waar een vergelijkbare synthetische stof dat niet is.

Zijn uw producten 100% zuiver?

Dit zijn eigenlijk twee vragen, die we apart behandelen.

Zijn er stoffen toegevoegd aan het product?

Soms wel. Aan onze citroenolie en veel andere etherische olie is een antioxidant toegevoegd. Dat is noodzakelijk voor veel professionele gebruikers van onze producten omdat ze anders de veiligheid van het product niet kunnen garanderen. Een antioxidant zorgt ervoor dat de olie langer bruikbaar is en er zich minder snel schadelijke stoffen in ontwikkelen. Zo zijn er meer voorbeelden. Als wij iets toevoegen staat dat aangegeven in de beschrijving van het product. Ook onze leveranciers voegen soms stoffen toe en er kunnen soms kleine restanten van hulpstoffen achterblijven in een product. Dit geven we aan als we het weten.

Zijn er stoffen verwijderd uit het product?

Soms wel. Onze plantaardige olie is vaak geraffineerd, tenzij dit niet nodig is zoals bij jojobaolie en wonderolie. Raffinage levert een olie op die niet stinkt, minder donker is gekleurd en langer houdbaar is. In de productbeschrijving geven we in het algemeen aan of en hoe geraffineerd is.

Gewenste stoffen zoals vitamines worden bij raffinage ook deels verwijderd, maar dit is een tijdelijk probleem. Geraffineerde olie is stabieler dan niet geraffineerde, waardoor ook de vitamines langer behouden blijven. Na enige tijd is de geraffineerde olie rijker dan de niet geraffineerde.

Zijn uw producten vegan?

De meeste producten zijn vegan, echter niet alle. In veel gevallen is dat dan ook direct duidelijk. Wolvet, bijenwas en bijenwas absolue hebben een dierlijke oorsprong, zoals al uit de naam blijkt. Als het niet direct duidelijk is zoals bij sommige samengestelde geurstoffen dan vermelden we het bijna altijd in de beschrijving.

Cosmetica grondstoffen op basis van dierlijke vetten worden vrijwel niet meer gemaakt, in vrijwel alle gevallen worden deze nu van palmolie of kokosolie gemaakt.

Zijn uw producten chemisch?

Chemisch betekent dat een stof gemaakt is van moleculen, atomen, ionen en andere deeltjes. Alle materie is daarom chemisch. Elke mens is van het puntje van de teen tot het puntje van het haar 100% chemisch. Elke biologische appel is 100% chemisch, elk bestrijdingsmiddel is 100% chemisch.

We kunnen daarom met een gerust hart zeggen dat al onze stoffen, zowel de natuurlijke als de synthetische, zonder enige uitzondering 100% chemisch zijn.

Zijn uw producten biologisch / ecologisch / organisch?

Soms worden deze termen gezien als een soort synoniem voor ‘natuurlijk’, in dat geval: kijk daar.

Bij levensmiddelen en landbouwproducten kan biologisch / ecologisch / organisch betekenen dat het gaat om producten die op een bepaalde manier geproduceerd zijn. Het gaat dan om plantaardige of dierlijke grondstoffen, waarbij geen of minder kunstmest en bestrijdingsmiddelen worden gebruikt. Als je biologische sla in de winkel koopt mag je er op rekenen dat deze volgens deze methoden is geteeld. Er zijn wetten om dit af te dwingen en er zijn controle-organisaties die dit controleren.

Cosmetica en cosmeticagrondstoffen mag je ook wel biologisch / ecologisch / organisch noemen, maar er is in de meeste gevallen geen wettelijke basis voor. Er is geen wet die afdwingt dat de cosmetica of de grondstoffen ervoor aan bepaalde eisen moeten voldoen. Dat betekent dat iedereen bijna elke cosmeticagrondstof en elk cosmetisch product biologisch mag noemen, ongeacht de herkomst.

Vaak zal dergelijke cosmetica toch vergelijkbaar zijn met de wettelijk geregelde levensmiddelen, maar er zal ook geknoeid worden. Tenslotte kan je voor biologisch wasmiddel meer geld rekenen, al zit er hetzelfde in als in het niet biologische middel.

Per 1 januari 2022 is de wet aangepast, waardoor een aantal grondstoffen, ook als ze in cosmetica worden gebruikt, alleen biologisch mogen worden genoemd als ze aan de eisen van de wet voldoen. Het gaat daarbij onder andere om etherische olie, bijenwas en natuurlijke harsen.

Onze keuzes hierin

De aanpassing van de wetgeving per 1 januari 2022 overviel ons helaas een beetje. Het is wetgeving waar we eerder niet mee te maken hadden en daardoor kwamen we er ook pas laat achter dat we opeens met nieuwe regels te maken kregen.

Producten die voor 1 januari 2022 zijn gemaakt vallen nog niet onder de wet, dat betekent dat we pas vanaf einde 2022 in stapjes aan de wet moeten gaan voldoen. We gaan kijken of we een biologische certificering gaan regelen voor de betreffende producten. Dat zou een prijsstijging van ongeveer 30% betekenen voor onze biologische producten om de extra kosten te dekken. We gaan de aanduiding (org) stapsgewijze verwijderen bij de producten die het betreft, al blijven we zo veel mogelijk wel organische producten inkopen.

Het is aan de ene kant jammer dat het zoveel werk en geld kost om de administratieve zaken rondom biologische producten te regelen. Het feit dat er in Nederland maar één organisatie is die dit mag regelen maakt het ook niet gemakkelijker of goedkoper. Het betekent dat biologische producten noodgedwongen duurder zijn en dus minder goed bereikbaar. Het omdraaien van de wetgeving (alles is in principe biologisch, je moet juist meer betalen om aan te tonen dat je niet biologische producten niet te schadelijk zijn voor mens, natuur en milieu) zou enorm helpen. Op Sri Lanka probeert men zoiets in te voeren, maar Europa is helaas nog niet zo ver.

Aan de andere kant heb je op die manier wel meer zekerheid dat wat als biologisch verkocht wordt ook biologisch is.

Voor producten die niet onder de wetgeving vallen veranderen we voorlopig nog niets. Deze producten zijn gecertificeerd door diverse Europese organisaties en worden op vergelijkbare manier gecontroleerd als biologische producten die wel onder de wet vallen. We hoeven daar nu niets aan te doen en we hebben voldoende vertrouwen dat deze producten op vergelijkbare manier geproduceerd zijn.